CE Delft: Europese industrie verdiende 30 tot 50 miljard aan ETS tot 2019
Critici kwamen er al vaker mee, maar een onderzoek van CE Delft laat nu zien dat er tussen 2008 en 2019 in de industrie tussen de 30 tot 50 miljard euro is verdiend aan de handel in emissierechten (ETS). De staalsector heeft volgens de onderzoeker het meeste verdiend aan de handel in ETS-rechten.
Voor dit onderzoek, uitgevoerd door CE Delft in opdracht van Carbon Market Watch, werden de vijftien meest CO2-intensieve sectoren en de luchtvaart in negentien verschillende EU-staten onder de loupe genomen. Daarbij werd er onderscheid gemaakt tussen drie verschillende soorten van winst aan emissierechten.
Teveel verstrekt
De eerste winstvorm gaat over teveel verstrekte emissierechten in de betreffende periode. Veel CO2-intensieve sectoren ontvingen gratis extra emissierechten die ze in de periode er na succesvol konden verhandelen. Deze post is goed voor zo’n 4 miljard euro.
CMD en JI
Bij de tweede vorm maakten (industriële) bedrijven gebruik van internationale emissierechten die door middels het Clean Development Mechanism (CMD) en het Joint Implementation programma werden verkregen. Deze rechten, die dus buitenom de EU-ETS rechten beschikbaar zijn, waren goedkoper dan de EU-ETS rechten. Daarmee konden bedrijven overtollige EU-ETS rechten verkopen. Deze post leverde zo’n 3 miljard euro op.
Cost-pass-through
De grootste klapper zat hem echter in de derde vorm. Bij de zogenaamde ‘cost-pass-through’ werden de kosten voor CO2-uitstoot doorberekend naar de afnemers, waarbij er een surplus aan ETS-rechten ontstond. De onderzoekers benadrukken daarbij dat het doorberekenen van die kosten vaak niet bewust tot stand kwam. Wanneer de productie binnen een bedrijf werd opgevoerd, werden daar vaak automatisch de kosten voor extra ETS-rechten in meegenomen, ook als dat bedrijf nog niet alle gratis verkregen ETS-rechten hadden ingezet. Dat effect werkte vervolgens door in de keten, resulterend in grote bedragen onder aan de streep.
Staal
Van de geschatte meeropbrengsten van het doorberekenen van de CO2-kosten, trokken de onderzoekers eerst nog de inkomstenderving door hogere prijzen af. Onderaan de streep blijft er dan een slordige 26 tot 46 miljard euro over. Daarbij hield de staalsector het meeste over: 12 tot 16 miljard, gevolgd door de raffinaderijen: 7 tot 12 miljard.
De luchtvaartsector moest wel betalen voor de EU-ETS rechten. Netto kostte het de sector zo’n 150 miljoen euro.
Bedrijfsvoering aanpassen
De gratis uitgifte van emissierechten aan de CO2-intensieve sectoren had een reden. Het zou bedrijven in staat moeten stellen om hun bedrijfsvoering aan te passen. Hoewel dat, vooral in het begin deels gewerkt heeft, overwegen de nadelige effecten van de gratis verstrekking, zo concluderen de onderzoekers. Gratis rechten reduceren de prijsprikkel tot CO2-arme investeringen, leiden tot prijsstijgingen bij consumenten en het is ook de vraag of het de zo gevreesde carbon leakage kon voorkomen.
Marktfalen
Carbon Market Watch directeur Sam van den Plas, meent dat er sprake is van een ‘marktfalen’ en dat dit, omdat het de kern vormt van de Europese emissiereductiestrategie, gecorrigeerd dient te worden. Dit jaar nog wordt het EU-ETS systeem opnieuw geëvalueerd.
